आपल्या शरीरात अनेक प्रकारच्या क्रिया चालू असतात. काही क्रिया आपण इच्छेनुसार करतो, जसे चालणे, हात हलवणे, उडी मारणे, इत्यादी. या क्रियांना ऐच्छिक क्रिया म्हणतात. मात्र, काही क्रिया सतत चालू असतात, ज्या आपण इच्छेनुसार थांबवू शकत नाही, जसे की श्वास घेणे, हृदयाचे धडधडणे, आणि अन्नाचे पचन होणे. या क्रियांना अनैच्छिक क्रिया म्हणतात. यांचे नियंत्रण मेंदूमधील विशिष्ट केंद्रांकडून केले जाते.
जांभया येण्याची प्रक्रिया (The Science Behind Yawning)
जांभई येणं ही अनैच्छिक क्रिया आहे. आपण इच्छेनुसार कधीही जांभई देत नाही. जेव्हा आपण थकतो, कंटाळतो किंवा झोप येते, तेव्हा जांभई येते. परंतु, जांभई येण्यासाठी झोप येणे हेच एकमेव कारण नसते.
कंटाळा किंवा एकाच जागी बसून एकसारखे काम करताना श्वासोच्छ्वास उथळ होतो. अशावेळी ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी होते आणि कार्बन डाय ऑक्साईडचे परिणाम वाढते. मेंदूतील केंद्रांना याची माहिती मिळते आणि ते जांभई येण्याचे संकेत देतात. जांभई देताना तोंड पूर्णपणे उघडते, ज्यामुळे कार्बन डाय ऑक्साईड बाहेर फेकला जातो आणि ऑक्सिजन आत घेतला जातो.
जांभईचे फायदे
जांभई देण्यामुळे शरीरात जास्त प्रमाणात ऑक्सिजन प्रवेश करतो आणि कार्बन डाय ऑक्साईड बाहेर टाकला जातो. त्यामुळे शरीरातील वायूंचे प्रमाण संतुलित होते आणि आपल्याला परत एकदा सतर्क बनवते.
