आपल्या केसांचा प्रकार जसे की सरळ, कुरळे किंवा लांब असण्याचे कारण त्यात असलेल्या प्रथिनांच्या रचनेशी संबंधित आहे.केस केरॅटिन नावाच्या प्रथिनांनी बनलेले असतात, जे अमिनो आम्लांच्या साखळ्यांनी तयार होतात. प्रथिनांच्या या साखळ्यांमध्ये असलेले बंध आणि त्यांचे संयोजन केसांच्या संरचनेवर परिणाम करतात, ज्यामुळे ते सरळ किंवा कुरळे होतात (hair become curly).
प्रथिनांची रचना आणि केसांचा प्रकार
प्रथिनांमध्ये २० प्रकारची अमिनो आम्लं असतात, ज्यांच्यामध्ये वेगवेगळे बंध तयार होतात. जेव्हा या अमिनो आम्लांची साखळी सरळ असते, तेव्हा केस सरळ राहतात, पण जेव्हा साखळीमध्ये वाकवटे येतात, तेव्हा केस कुरळे होतात. विशेषत: सल्फर अणूंमुळे तयार होणाऱ्या बंधांमुळे केसांची रचना वळणदार बनते आणि ते कुरळे होतात.
सल्फरचे महत्त्व
प्रथिनांच्या साखळीत सल्फर अणूंचे बंध तयार होतात, ज्यामुळे केसांच्या साखळीला वाकवटे येतात. हे बंध, ज्यांना डायसल्फाईड ब्रिज म्हणतात, ते केसांच्या रचनेत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. जर केसांमध्ये सल्फरचे बंध जास्त असतील, तर ते अधिक कुरळे होतात. तर कमी बंध असले, तर केस सरळ राहतात.
पाण्याचा प्रभाव
केसांमध्ये असलेल्या पाण्याचे प्रमाणदेखील त्यांच्या रचनेवर प्रभाव पाडते. जेव्हा केस ओले असतात, तेव्हा त्यांच्या रचनेत तात्पुरते बदल होतात, परंतु केस कोरडे झाल्यावर ते परत आपल्या मूळ रचनेत जातात. त्यामुळे पाण्याच्या उपस्थितीत केसांमध्ये काही प्रमाणात लवचीकता येते, पण हे बदल कायमस्वरूपी नसतात.
प्रक्रिया करून केसांचे स्वरूप बदलणे
अनेक लोक केसांचे स्वरूप बदलण्यासाठी केमिकल्स आणि इतर प्रक्रियांचा वापर करतात. जसे सरळ केस असलेल्या व्यक्तीला कुरळे केस हवे असतील, तर ती आपल्या केसांवर अशी प्रक्रिया करते की ज्यामुळे सल्फर बंधांची संख्या वाढते. मात्र, हे बदल तात्पुरते असतात, कारण नव्याने वाढलेले केस परत आपल्या नैसर्गिक रचनेत येतात. त्यामुळे वेळ जाऊन केसांचे मूळ स्वरूप परत येते.
निष्कर्ष
केसांचा प्रकार हा प्रथिनांच्या रचनेवर आणि सल्फर बंधांच्या उपस्थितीवर अवलंबून असतो. केसांच्या कुरळेपणाचे कारण हे या प्रथिनांच्या बंधांमधील बदलांमध्ये असते. केसांची रचना समजून घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून आपण आपल्या केसांची योग्य काळजी घेऊ शकू.
