Aadhaar Card Types: निळ्या आणि पांढऱ्या आधार कार्डामध्ये काय फरक आहे?

आधार कार्ड (Aadhaar Card) हे भारतीय नागरिकांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचे दस्तावेज आहे, ज्याचा उपयोग विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी, ओळख सिद्ध करण्यासाठी, आणि इतर महत्त्वाच्या प्रक्रियांसाठी केला जातो. आज आपण आधार कार्डाचे विविध प्रकार आणि त्यांतील रंगांच्या फरकाबद्दल जाणून घेऊया. विशेषत: पांढऱ्या आणि निळ्या रंगाच्या आधार कार्डामध्ये काय फरक आहे हे समजून घेऊ.

Aadhaar Card: सर्वसामान्य नागरिकांसाठी पांढरे आधार

भारतातील जवळपास 90 टक्के नागरिकांकडे पांढऱ्या रंगाचे आधार कार्ड (Aadhaar Card) आहे. हे कार्ड सर्वसामान्य प्रौढ व्यक्तींना दिले जाते. हे एक स्थायी ओळखपत्र आहे, ज्यामध्ये व्यक्तीचे नाव, पत्ता, जन्मतारीख आणि महत्त्वाचे म्हणजे 12 अंकी आधार क्रमांक (Aadhaar Card Number) असतो. हे कार्ड बायोमेट्रिक माहितीवर आधारित असते, ज्यामुळे ते अत्यंत सुरक्षित आणि विश्वसनीय बनते.

पांढरे आधार कार्ड (White Aadhaar Card) हे सर्व प्रकारच्या शासकीय कामकाजासाठी आणि ओळखपत्र म्हणून वापरले जाते. या आधार कार्डाच्या मदतीने विविध शासकीय योजनांचा लाभ घेता येतो. शिवाय, मोबाईल नंबर, बँक खाते, पासपोर्ट इत्यादींच्या प्रक्रियेत हे आधार कार्ड अनिवार्य आहे.

निळ्या रंगाचे आधार कार्ड: बाल आधार

निळ्या रंगाचे आधार कार्ड (Blue Aadhaar Card) म्हणजेच बाल आधार हे खास पाच वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांसाठी जारी केले जाते. हा एक विशेष प्रकारचा आधार असतो, ज्यामध्ये बायोमेट्रिक्सची आवश्यकता नसते, कारण लहान मुलांची बायोमेट्रिक माहिती गोळा करणे शक्य नसते. मात्र, या आधार कार्डावर देखील एक अद्वितीय 12 अंकी क्रमांक असतो, ज्याद्वारे मुलाचे ओळखपत्र तयार होते.

बाल आधार कार्ड (Aadhaar Card) हे पालकांच्या आधार कार्डावर आधारित असते, ज्यामुळे मुलाची ओळख त्याच्या पालकांशी जोडली जाते. मुलाच्या पाचव्या वाढदिवसानंतर बाल आधार कार्डला अपडेट करावे लागते. या वेळी मुलाची बायोमेट्रिक माहिती घेतली जाते आणि ती माहिती आधार कार्डावर नोंदवली जाते. जर हे कार्ड वेळेत अपडेट केले गेले नाही, तर ते आपोआप रद्द होते. यामुळे पालकांनी वेळेवर बाल आधार कार्डचे नूतनीकरण करणे आवश्यक असते.

बाल आधार कार्डाचे फायदे

बाल आधार कार्डाचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे सरकारी योजनांचा लाभ. लहान मुलांसाठी उपलब्ध असलेल्या विविध शासकीय योजनांसाठी बाल आधार आवश्यक आहे. शाळांमध्ये प्रवेश घेण्याच्या प्रक्रियेत देखील बाल आधार कार्ड आवश्यक असते. तसेच, आरोग्य तपासणी, लसीकरण योजना आणि इतर महत्त्वाच्या सेवा मुलांसाठी या आधाराच्या माध्यमातून सहज उपलब्ध होऊ शकतात.

याशिवाय, बाल आधार कार्ड मुलाच्या पुढील शैक्षणिक व व्यवसायिक जीवनातील प्रक्रियांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते. आधार अपडेट (Aadhaar Card Update) केल्यानंतर ते मुलासाठी कायमस्वरूपी ओळखपत्र म्हणून वापरले जाऊ शकते.

पांढऱ्या आणि निळ्या आधार कार्डामधील फरक

सर्वसाधारणपणे आधार कार्ड (Aadhaar Card) दोन रंगांचे असतात – पांढरे आणि निळे. प्रौढांसाठी पांढरे आधार कार्ड वापरले जाते, ज्यामध्ये बायोमेट्रिक माहिती गोळा केली जाते. दुसरीकडे, निळ्या रंगाचे बाल आधार कार्ड केवळ 5 वर्षांखालील मुलांसाठी जारी केले जाते, ज्यामध्ये बायोमेट्रिक्सची आवश्यकता नसते.

बाल आधार कार्डाचे एक विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे त्याच्या अपडेट प्रक्रियेची आवश्यकता. मुलाच्या पाचव्या वाढदिवसानंतर बायोमेट्रिक्स अपडेट न केल्यास हे कार्ड निष्क्रिय होऊ शकते, तर पांढरे आधार कार्ड कायमस्वरूपी वैध असते.

आधार कार्ड कसे मिळवावे? (How to Get Aadhaar Card)

जर तुम्ही अद्याप आधार कार्ड (Aadhaar Card) मिळवलेले नसेल, तर ते मिळवणे अत्यंत सोपे आहे. आधार केंद्रांवर जाऊन किंवा ऑनलाइन पोर्टलवरून तुम्ही आधार कार्डसाठी अर्ज करू शकता. अर्ज करताना आवश्यक कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे. या प्रक्रियेनंतर काही दिवसात तुम्हाला आधार कार्ड मिळेल.

बाल आधार कार्डासाठी, मुलाच्या जन्म प्रमाणपत्रासह पालकांचे आधार कार्ड आवश्यक असते. यानंतर आधार केंद्रावर मुलाची माहिती भरून बाल आधार कार्ड तयार होते.

बाल आधार कार्डसाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक?

बाल आधार कार्डसाठी मुलाचे जन्म प्रमाणपत्र, पालकांचे आधार कार्ड आणि पत्त्याचा पुरावा आवश्यक आहे. यानंतर आधार केंद्रावर जाऊन ही माहिती भरली जाते आणि बाल आधार कार्ड जारी होते. त्याचप्रमाणे, पाचव्या वाढदिवसानंतर मुलाची बायोमेट्रिक माहिती गोळा करून ते अद्यतन केले जाते.

आधार कार्डाचे महत्व

आधार कार्ड (Aadhaar Card) हे भारतात केवळ ओळखपत्र नसून, शासकीय योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आवश्यक दस्तावेज आहे. याच्या मदतीने रेशन कार्ड, पासपोर्ट, पॅन कार्ड यांसारखी कागदपत्रे तयार करता येतात. आधार कार्डाच्या मदतीने तुमची सर्व आर्थिक आणि शासकीय ओळख एका ठिकाणी सुरक्षित ठेवली जाते.

उपसंहार

आधार कार्डाचे वेगवेगळे प्रकार आहेत, ज्यामध्ये पांढरे आधार कार्ड प्रौढांसाठी, तर निळे आधार कार्ड लहान मुलांसाठी वापरले जाते. बाल आधार हे मुलाच्या ओळखीची पहिली पायरी आहे, ज्यामुळे मुलांच्या शैक्षणिक व शासकीय योजनांचा लाभ घेणे सोपे होते. यामुळे पालकांनी आपली मुले पाचव्या वर्षी पूर्ण झाल्यावर त्यांच्या आधार कार्डाचे नूतनीकरण करणे गरजेचे आहे.